Gweld beth allwch chi ei wneud am aflonyddu

Os ydych chi wedi profi aflonyddu, mae pethau y gallwch chi eu gwneud i wneud iddo ddod i ben. Gallwch chi hefyd gymryd camau eraill - er enghraifft, efallai y byddwch chi’n gallu cael ymddiheuriad neu iawndal. 

Dylech chi ddechrau drwy weld a oedd yr aflonyddu’n wahaniaethu o dan Ddeddf Cydraddoldeb 2010. Os oedd yr aflonyddu’n wahaniaethu, mae gennych chi hawliau cyfreithiol a fydd yn eich helpu i ddatrys y sefyllfa.

Os nad oedd yr hyn wnaethoch chi ei brofi yn wahaniaethu, gallwch chi dal weithredu. Er enghraifft, efallai y byddwch chi’n dal i allu mynd â’r unigolyn a fu’n aflonyddu arnoch chi i’r llys.

If your partner or family member makes you feel anxious or threatened

Cysylltwch â sefydliad cam-drin domestig i weld pa wasanaethau sydd ar gael.

Gweld a oedd yr aflonyddu’n wahaniaethu 

Gallai’r aflonyddu y gwnaethoch chi ei brofi fod wedi bod yn wahaniaethu o dan y Ddeddf Cydraddoldeb. Bydd angen i chi weld os:

• yw’r unigolyn sydd wedi aflonyddu arnoch chi yn atebol o dan y Ddeddf Cydraddoldeb

• gwnaethon nhw aflonyddu arnoch chi oherwydd pethau fel eich oedran neu'ch hil - mae’r pethau hyn yn cael eu galw’n 'nodweddion gwarchodedig'

• yw’r hyn a ddigwyddodd yw aflonyddu o dan y Ddeddf Cydraddoldeb

Gweld os yw’r unigolyn yn atebol o dan y Ddeddf Cydraddoldeb

Dim ond mewn rhai sefyllfaoedd y mae’r Ddeddf Cydraddoldeb yn ymdrin ag aflonyddu. Er enghraifft, os bydd rhywun yn aflonyddu arnoch chi mewn parc neu’n gweiddi arnoch chi o’u car, ni fydd fel arfer yn wahaniaethu dan y Ddeddf Cydraddoldeb. 

Roedd yr aflonyddu y gwnaethoch chi ei brofi yn wahaniaethu o dan y Ddeddf Cydraddoldeb os cafodd ei wneud gan:

• eich cyflogwr

• eich ysgol, coleg neu brifysgol

• busnes neu ddarparwr gwasanaeth, fel siop neu gwmni trenau

• darparwr iechyd neu ofal, fel ysbyty neu gartref gofal

• landlord neu asiant eiddo

• awdurdodau cyhoeddus, er enghraifft yr heddlu neu eich cyngor lleol

Os bydd rhywun sy'n gweithio i un o'r sefydliadau hyn yn aflonyddu arnoch chi, mae'r sefydliad hefyd yn gyfrifol am y gwahaniaethu. Er enghraifft, os yw eich cydweithiwr yn aflonyddu arnoch chi, mae eich cydweithiwr a'ch cyflogwr yn gyfrifol yn gyfreithiol. 

Os ydych chi’n defnyddio busnes neu wasanaeth a bod cwsmer arall yn aflonyddu arnoch chi, nid gwahaniaethu yw hyn fel arfer. Gallai fod yn wahaniaethu os yw’r cwsmer yn parhau i aflonyddu arnoch chi a bod y busnes neu’r gwasanaeth yn ymwybodol ohono ond nad yw’n ei atal.

Gweld a oedd hynny oherwydd nodwedd warchodedig

Roedd yr aflonyddu y gwnaethoch chi ei brofi yn wahaniaethu o dan y Ddeddf Cydraddoldeb os oedd yn gysylltiedig ag un o'r nodweddion gwarchodedig hyn:

• oedran

• anabledd

• hil

• crefydd neu gredoau athronyddol – er enghraifft, dyneiddiaeth

• rhyw

• rhywioldeb

• ailbennu rhywedd - mae hyn yn golygu os ydych chi’n drawsryweddol

Gweld a oedd yr hyn a ddigwyddodd yn aflonyddu o dan y Ddeddf Cydraddoldeb 

Roedd yr aflonyddu y gwnaethoch chi ei brofi yn wahaniaethu o dan y Ddeddf Cydraddoldeb os oedd ddau beth canlynol yn berthnasol:

• doeddech chi ddim eisiau iddo ddigwydd

• roeddech chi’n ofnus, wedi’ch bychanu neu wedi’ch tramgwyddo – neu roedd yr unigolyn yn ceisio gwneud i chi deimlo felly

Gall aflonyddu gynnwys pethau fel cam-drin geiriol, bwlio, jôcs, gwneud wynebau a phostio sylwadau amdanoch chi ar gyfryngau cymdeithasol. Mae hefyd yn cynnwys aflonyddu rhywiol. 

Mae aflonyddu rhywiol yn gallu cynnwys pethau fel gwneud sylwadau am eich dillad neu eich ymddangosiad, anfon negeseuon gyda chynnwys rhywiol atoch chi neu wneud sylwadau rhywiol – hyd yn oed os nad ydyn nhw amdanoch chi. Er enghraifft, os ydych chi’n cael gwybod bod eich cydweithwyr yn rhannu jôcs rhywiol sarhaus mewn grŵp WhatsApp, mae hynny’n aflonyddu rhywiol.

Mae hefyd yn aflonyddu os bydd rhywun yn eich trin yn waeth oherwydd eich ymateb i’r canlynol:

• aflonyddu rhywiol

• aflonyddu rhywiaethol neu drawsffobig

Enghraifft

Mae landlord Cara yn ceisio fflyrtio gyda hi a’i chusanu, sy’n gwneud iddi deimlo’n anghyfforddus ac yn annifyr iawn. Mae hyn yn aflonyddu. 

Wedyn, mae ei landlord yn rhoi’r gorau i atgyweirio’i thŷ. Mae hyn hefyd yn aflonyddu. Mae’n aflonyddu os yw Cara wedi dweud wrth ei landlord am roi’r gorau iddi neu wedi gadael iddo ei chusanu.

Os oedd yr aflonyddu’n wahaniaethu

Mae'r camau y dylech chi eu cymryd yn dibynnu ar bwy wnaeth aflonyddu arnoch chi.

Cael mwy o help

Os ydych chi'n dal i fod yn ansicr a ydych chi wedi profi gwahaniaethu neu pa gamau y dylech chi eu cymryd, cysylltwch â llinell gymorth gwahaniaethu'r Gwasanaeth Cymorth Cydraddoldeb a Chynghori.

Os nad oedd yr hyn gwnaethoch chi ei brofi yn wahaniaethu

Os oes rhywun wedi aflonyddu arnoch chi ac nad yw'n wahaniaethu o dan y Ddeddf Cydraddoldeb, efallai y gallwch chi gymryd math gwahanol o gamau.

Gallwch chi weld beth i'w wneud:

• os yw eich cymydog yn aflonyddu arnoch chi

• os yw eich landlord yn aflonyddu arnoch chi

• os ydych chi mewn dyled a bod eich credydwyr yn aflonyddu arnoch chi

Os oes rhywun yn aflonyddu arnoch chi ar y cyfryngau cymdeithasol, gallwch chi gael cyngor am aflonyddu ar-lein ar wefan yr Heddlu Metropolitan.

Os ydych chi’n poeni am stelcian, mae Llinell Gymorth Genedlaethol Stelcian yn gallu rhoi help a chyngor i chi am beth i’w wneud. Cysylltwch â Llinell Gymorth Genedlaethol Stelcian ar eu gwefan.

Gweld a yw’n drosedd casineb

Gallai fod yn drosedd casineb neu’n ddigwyddiad casineb os gwnaeth rhywun aflonyddu arnoch chi:

• oherwydd eich hil neu grefydd

• oherwydd eich rhywioldeb

• oherwydd eich anabledd

• oherwydd eich bod yn drawsryweddol

Gallwch chi gael help os ydych chi wedi profi trosedd casineb neu ddigwyddiad casineb.

Rhoi gwybod i’r heddlu am aflonyddu

Gallwch chi roi gwybod i'r heddlu am aflonyddu. Gallan nhw gyhuddo rhywun o aflonyddu troseddol:

• os yw’r unigolyn wedi aflonyddu arnoch chi fwy nag unwaith

• os gwnaeth yr aflonyddu eich dychryn chi neu wneud i chi deimlo'n ofidus

Os bydd yr heddlu’n penderfynu cyhuddo rhywun, byddan nhw’n anfon yr achos at Wasanaeth Erlyn y Goron. Mae Gwasanaeth Erlyn y Goron yn sefydliad sy’n gallu mynd â phobl i’r llys – mae hyn yn cael ei alw’n ‘erlyniad’. Os bydd Gwasanaeth Erlyn y Goron yn penderfynu peidio ag erlyn yr unigolyn sydd wedi aflonyddu arnoch chi, rhaid iddo roi gwybod i chi. 

Gallwch chi roi gwybod i'r heddlu am aflonyddu ar eu gwefan.

Mynd â rhywun i’r llys am aflonyddu

Gallwch chi fynd â rhywun i lys sifil:

• os yw wedi aflonyddu arnoch chi fwy nag unwaith - mae hyn yn cynnwys stelcian

• os gwnaeth yr aflonyddu eich dychryn chi neu wneud i chi deimlo'n ofidus

Gall y llys orchymyn i’r unigolyn sy’n aflonyddu arnoch chi gadw draw oddi wrthych – mae hyn yn cael ei alw’n ‘waharddeb’. Gall y llys hefyd roi iawndal i chi. 

Os bydd yr unigolyn yn dal i aflonyddu arnoch chi ar ôl i chi gael gwaharddeb, mae wedi torri'r gyfraith - mae hyn yn golygu y gallai fynd i'r carchar. 

Gallwch chi fynd i lys sifil hyd yn oed:

• os nad ydych chi wedi rhoi gwybod i’r heddlu

• os ydych chi wedi rhoi gwybod i’r heddlu, ond bod Gwasanaeth Erlyn y Goron wedi penderfynu peidio ag erlyn yr unigolyn a wnaeth aflonyddu arnoch chi

• os ydy Gwasanaeth Erlyn y Goron wedi erlyn yr unigolyn wnaeth aflonyddu arnoch chi a bod y llys wedi penderfynu nad oedd yn euog 

Os ydych chi’n ystyried gwneud cais i’r llys, dylech chi gael cyngor cyfreithiol. Gweld sut mae dod o hyd i gymorth cyfreithiol fforddiadwy neu am ddim.